Gasfles kopen, ruilen of vullen?

Hulp bij het kiezen van de juiste gasfles

Welke gasfles of gasflessen moet je kiezen. Ga je voor propaangas of butaangas? En wil je een gasfles kopen, een gasfles ruilen of een gasfles vullen? Hier vind je alles wat je moet weten over gasflessen.

Kunststof gasflessen: niet gevaarlijker dan andere soorten

Eerst een vooroordeel wegwerken: kunststof gasflessen zijn niet gevaarlijker dan andere soorten. Een kleine serie kunststof gasflessen vertoonde jaren geleden een fabricagefout. Die serie is binnen korte tijd geheel uit het ruilsysteem genomen. Af en toe komt het voor dat van een kunststof lichtgewicht gasfles de draag- /beschermmantel rond het gasreservoir inscheurt. Dat is niet schadelijk voor de gashouder zelf, en bij omruil wordt zo’n gasfles uit het bestand genomen. Voordelen heeft de kunststof gasfles wel. Tijdens een brand zal deze minder snel ontploffen dan een metalen gasfles (zonder veiligheidsafsluiter). Nog een voordeel is dat je bij een kunststof gasfles meteen kan zien hoeveel vloeibaar gas er nog aanwezig is. Bij metalen gasflessen kun je inhoud afmeten met een in de caravanhandel verkrijgbare gasinhoudsmeter of met een app.

Keuringsjaren van gasflessen

Gasflessen op de Nederlandse markt voldoen aan het drukvatenbesluit TPED (Europese Richtlijn voor Transportabele Drukapparatuur). Gasflessen die volgens de Europese richtlijnen zijn vervaardigd, worden voorzien van het π-teken. De goedkeuringstermijn van een butaan of propaan gasfles is meestal 10 jaar, soms langer. De datum van herkeur is in de fles gestanst, of op een ring onder de kraan of op een etiket aangegeven.

Voor herkeur is de eigenaar van de gasfles verantwoordelijk; soms is dat dus de koper. In de praktijk neemt de handel dat herkeuren van gasflessen op zich. Meestal is dat in de aankoop- of gasprijs (bij ruilen) doorberekend, soms worden verschillen in leeftijd tussen omgeruilde flessen met een vast jaarbedrag verrekend. Ook kan eenmalige herkeur in bijvoorbeeld het aanschafbedrag zijn opgenomen. Een metalen fles die je in eigendom hebt, heeft na de keuringstermijn doorgaans geen grotere waarde dan de schrootprijs.

Gasfles vullen of ruilen

Een fles uit een ruilsysteem laten vullen is in Nederland lastig en zal meestal worden geweigerd. In het buitenland bestaan daarover nauwelijks afspraken en kun je gewoon bij vulstations terecht. Diverse vulstations mogen maximaal 12 liter gas per fles vullen; dat komt neer op 5 kg propaan of 6 kg butaan. Een 10 kilo gasfles wordt daar om die reden soms geweigerd. Een vulstation vult een gasfles bij. Je betaalt de dagprijs over de hoeveelheid afgeleverd gas, geen vaste prijs zoals bij een ruilsysteem. Een vulstation is bovendien voordeliger, omdat in tegenstelling tot een ruilfles, in de gasprijs geen kosten voor handeling, controle, onderhoud, afschrijving en transport van de gasfles zijn opgenomen. Het prijsverschil tussen vullen en ruilen van een gasfles kan daardoor oplopen tot wel € 10 per 5 kg gas. Soms wordt een gering bedrag gerekend voor de arbeidstijd die het vullen natuurlijk ook vraagt.

Voorwaarden om te mogen vullen of ruilen

Gasflessen met het teken π (pi) mogen in de EU worden gevuld. Alleen in Spanje moet je nog via-via ‘een adresje’ zien te achterhalen. Bij recreatiebedrijven in Nederland kun je meestal geen gasfles laten vullen. Camper- en caravandealers zullen een lege gasfles doorgaans voor een volle omruilen. Er zijn overigens enkele uitzonderingen. Bij gasvulstations kun je gasflessen ruilen, maar een voordeel is dat je universele (DIN) gasflessen en eigendomsflessen ook kunt laten bijvullen. Je gaat dan met een volle gasfles op pad en betaalt alleen de liters propaangas die je afneemt. Alleen gasflessen waarvan het vulrecht bij een andere maatschappij ligt, worden niet gevuld. Onder de vlag ‘veiligheid’ hebben de gasflesleveranciers daarover afspraken gemaakt met de gasvulstations. Degene die de gasfles heeft geleverd, verdient zo ook aan de levering van de inhoud.

Er is geen universele gasfles die je in alle landen kunt inruilen. Tip: neem desnoods een extra gasfles mee van huis of gebruik ter plekke in het buitenland een lokale fles als je lang wegblijft want die kun je dan bij vertrek weer inleveren.

Verschillende gaskranen

Net als stopcontacten voldoen de kranen op gasflessen in de verschillende Europese landen niet aan een standaard. De ruim 1 miljard gasflessen die in Europa in omloop zijn, kennen zeker 23 verschillende aansluitingen en 11 soorten kranen en snelkoppelingen. In Europa voorkomende gaskranen op gasflessen kunnen zijn van het type DIN, Shell C en Pol. Met eigen flessen, eigen ruilsystemen en soms zelfs afwijkende gasflessen en gaskranen (zoals snelkoppelingen) proberen gasflesleveranciers klanten aan zich te binden voor de gasverkoop.

• Kies eventueel een bijzondere gasfles als je in de buurt van een ruilpunt blijft.
• Koop een DIN-fles (eventueel met een set verloopnippels voor vulstations) als je veel en langdurig reist door veel verschillende landen.
• Ga je altijd naar hetzelfde verre land, overweeg dan een Nederlandse gasfles voor de reis en een lokale gasfles die je ter plaatse kunt ruilen of vullen.
• In Nederland gebruiken we in campers en caravans drukregelaars die passen aan een zogenaamde DIN-kraan, de afsluiter op de gasfles.

DIN-fles zonder merknaam

Niets wijst erop dat het is afgelopen met de grijs/groene DIN-fles zonder merknaam. Een aantal onafhankelijke gasleveranciers brengt jaarlijks tienduizenden nieuwe 5 kg DIN-flesjes op de markt. En een flink aantal verkooppunten geeft aan dat deze gasfles, die je overal voordelig kunt laten vullen of ruilen, voorlopig niet uit beeld verdwijnt. Deze ‘oude vertrouwde’ gasfles is tegenwoordig in veel andere kleuren en merken te koop. Zodra een merk op de gasfles is aangebracht, of een van grijs/groen afwijkende kleur, is vullen gebonden aan een ruilsysteem en kun je niet bij alle vulstations terecht. Je kunt de DIN-gasfles ook op veel plaatsen ruilen. Meestal betaal je dan, naast de gasprijs, zo’n € 2,50 voor het verschil in keuringsjaren in jouw voordeel. Een DIN-gasfles van 5 kg ruilen kan soms zelfs al voor een actieprijs van € 4,95.

Propaan of butaan?

Propaangas blijft tot ver onder het vriespunt (max. -42º C) bruikbaar. Tot die temperatuur blijft propaan vloeibaar en kun je geen dampgas meer afnemen om mee te stoken. Overigens zijn gasslangen doorgaans slechts tot -30º C ontworpen. Bij butaangas ligt die temperatuur bij -0,5º C, waardoor je butaan in de praktijk onder 4º Celsius al niet meer kunt verstoken. Daarom vullen gasleveranciers uit Noord-Europa gasflessen met propaangas; zuidelijker is dat veelal butaangas. Meegebracht gas uit Zuid-Europa kan daarom onder winterse omstandigheden stook- en kookproblemen veroorzaken. Let op: onder winterse omstandigheden is een gasfles dus niet altijd 100% leeg. Draai de gaskraan goed dicht, ook van een schijnbaar lege gasfles.

Lpg-gasfles

Autogas is een mengsel van propaan- en butaangas. Het vullen van een gasfles bij een autogaspomp op een tankstation is in Nederland niet toegestaan. Niet als dit een gewone gasfles is, maar ook niet als de gasfles een 80%-vulinrichting heeft. Gespecialiseerde gasvulstations bieden die service soms wel. Gebruik van autogas voor kookdoeleinden kan tijdens winterse omstandigheden onbedoelde problemen veroorzaken, omdat het butaangas dat in het autogas zit, kan condenseren in de gasleidingen.

Drukregelaar: welk model is geschikt?

Er is een groot assortiment drukregelaars op de markt. De in Nederland verkochte drukregelaars voor caravans en campers zijn geschikt voor gasflessen met een DIN-kraan. Voor gebruik in caravans is een model met een zogenoemd afblaasventiel verplicht. Bij een defect voert de drukregelaar het teveel aan gasdruk langs de zijkant af, in plaats van door je kooktoestel of grill. Steeds vaker zijn drukregelaars in campers met een hogedrukslang aan de gasfles verbonden. Er wordt dan een andere koppeling gebruikt met een afsluiter bij slangbreuk. Op het typeplaatje aan die slang voor hoge druk, en een gasdrukregelaar, staat voor welk gas, welke werkdruk en welke gebruikshoeveelheid de gasslang en de gasregelaar geschikt zijn. Neem de oude eventueel mee om het juiste exemplaar te kiezen. De drukregelaar is in veertig jaar van een knutselwerkje in een veilige hightech gasmachine veranderd.

Zet je gasfles rechtop!

Een volle gasfles is tot ongeveer 80% van de inhoud met vloeibaar gas gevuld. De overige 20% bovenin, is gevuld met gas in de zogeheten dampfase. Die ruimte bovenin voorkomt dat vloeibaar gas naar de verbruikers stroomt. Een gasfles mag je daarom nooit op z’n kant of ondersteboven gebruiken. Dan kan vloeibaar gas via de kraan vrijkomen.

Gasslang vervangen

Om te weten in welke staat een (oranje propaan) gasslang verkeert, buig je die slang even scherp dubbel. Zijn daarbij (droogte)scheurtjes zichtbaar, vervang de slang dan. De Nederlandse brandweer houdt in officiële stukken en vergunningen voor gasslangen een vervangingstermijn aan van twee jaar. Productietechnieken zijn echter verbeterd en gebonden aan strenge EU-voorschriften. De ANWB adviseert daarom gasslangen preventief te vervangen na 5 jaar. Dit geldt uitsluitend voor oranje gasslangen met aangeperste koppelingen. Het Duitse GOK, Europa’s grootste producent van gasslangen, meldt dat de daar geproduceerde gasslangen onder ‘normale omstandigheden’ minstens 7 tot 8 jaar mee kunnen. Vervang gasslang die je per meter koopt, en gasslangen die met slangenklemmen op een slangpilaar zijn aangesloten, na 2 jaar.

Gasleiding

Onduidelijkheid ontstaat soms doordat veiligheidsvoorschriften het gebruik van koperen gasleiding voorschrijven. Koper is vooral in gebruik in woningen en op schepen. In caravans en campers van de grotere merken worden voorgevormde stalen leidingen toegepast. Vanwege de flexibele toepassing gebruiken kleinere producenten wel koper. Verbindingen tussen fles en een vast gemonteerde leiding/drukregelaar worden altijd met een gasslang gemaakt.